Zona Hastalığı Nedir? Zona Belirtileri Nelerdir?

Zona Nedir?

Cilt altındaki sinirlerin iltihaplanması nedeniyle kızarıklık ve kabarcıklara neden olan zona ağrılı bir enfeksiyon türüdür. Bu enfeksiyonun ana nedeni varisella-zoster virüsüdür, virüs aynı zamanda suçiçeğinin de kaynağıdır. Virüs vücuda bir kez alındıktan sonra zaman içerisinde tekrar nüksedebilir, bu nedenle suçiçeği geçiren kişilerde zona olma riski vardır.

Zona Hastalığı Sebebi Nedir?

Zona neden olur sorusu, varicella-zoster virüsünün vücutta yeniden aktifleşmesi ve sinir köklerini etkilemesi sonucu ortaya çıkması şeklinde yanıtlanabilir. Zona oluşma nedenleri arasında aşağıdakiler yer alabilir:

• Yaşlanma bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve vücudun enfeksiyonlara açık hale gelmesine yol açar. İleri yaşla birlikte zona görülme sıklığı artar.
• Daha önce suçiçeği geçirmiş olmak da zona gelişimi için bir risk durumudur. Yine de suçiçeği geçiren her birey zona hastalığına yakalanmaz.
• Kanser hastalarının veya AIDS’li bireylerin bağışıklığı zayıfladığından bu grup kişiler zona geçirme riski altındadır.
• Stres ve travma bağışıklık sistemini olumsuz etkileyebilir, bu da virüsün aktive olmasını tetikleyebilir.

Zona Hastalığı Tehlikeli mi?

Zona hastalığı genellikle tehlikeli bir sağlık sorunu olmasa da kişinin hayat kalitesini önemli ölçüde düşürür. Şiddetli ağrı, yanma ve kaşıntıya neden olduğundan hastalar için oldukça rahatsız edicidir. Sürekli ağrı ve yanma hissi duymak kişinin psikolojik sağlığını da etkileyebilir, stres seviyesini artırabilir. Ayrıca vücutta meydana getirdiği döküntüler enfekte olabilir ve enfeksiyonun yayılmasına sebebiyet verebilir.

Erken tanı, uygun tedavi ve dikkatli bakım bu hastalığın etkilerini azaltır ve komplikasyonları önler. Bu nedenle zona semptomları gösteren kişilerin bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir.

Zona Belirtileri Nelerdir?

Zona enfeksiyonu ağrı, yanma, kaşıntı ve döküntülerle karakterizedir. Bu döküntüler küçük kabarcıkların bir araya gelmesiyle oluşur genellikle bel, göğüs veya yüz gibi tek bir vücut bölgesinde ortaya çıkar. Zona enfeksiyonu aynı zamanda sinir sistemini de etkileyebilir. Bu durum postherpetik nevralji adı verilen hastalığa sebebiyet verebilir.

• Zona hastalarının çoğu enfeksiyonun ilk belirtileri olarak yanma, batma veya keskin bir ağrı hisseder. Bu ağrı genellikle etkilenen dermatomun (vücuttaki belirli bir sinir hattının) üzerinde veya etrafında hissedilir.
• Ağrının başlamasından birkaç gün sonra küçük, su dolu kabarcıklar ortaya çıkar. Bu kabarcıklar genellikle gruplar halinde bulunur. Kabarcıklar kolayca patlar ve kabuk oluşturur, etrafında kızarık veya şişmiş bir cilt görünür.
• Kabarcıkların ve döküntülerin olduğu bölge kaşınabilir.
• Zona gözün etrafındaki dermatomu etkilerse, göz komplikasyonları riski artar. Göz iltihapları, konjonktivit (göz kızarıklığı), kornea enfeksiyonları ve hatta körlük riski bulunabilir.

Kabarıklık, kızarıklık, döküntü gibi cilt problemleri yaşayan kişiler zona olup olmadığını anlamak amacıyla internette “zona fotoğraflarını” aratmaktadırlar ancak bu konuda kesin tanı ve tedavi bir hekim görüşüyle netleştirilmelidir.

Zona Bulaşıcı mı?

Zona hastalığı bulaşıcı mı sorusu hastalığı geçirenler veya şüphesi olanlar için endişe verici bir konu olabilir. Zona doğrudan temas veya solunum yoluyla bulaşmaz. Ancak hem zona hem de suçiçeğine neden olan varicella-zoster virüsü bulaşıcıdır. Bu nedenle suçiçeği enfekte bir kişiden bulaşabilir. Suçiçeği sırasında vücut virüsü kontrol altına alsa bile virüs sinir köklerinde uyumaya devam eder ve daha sonra aktive olarak zonaya yol açabilir. Dolayısıyla daha önce suçiçeği geçirmemiş birisi zona geçiren bir kişiyle temas halinde olursa kişi suçiçeğinden enfekte olabilir.

Suçiçeği geçirmekte olanlar bağışıklık sistemi zayıf kişiler, hamileler ve yenidoğanlarla temas konusunda ekstra özenli olmalıdır. Kabarcıkların olduğu bölgeyi kapatmak ve hijyen kurallarına uymak bulaş riskini azaltır.

Zona Olduğu Nasıl Anlaşılır?          

Zona tanısı genellikle belirtiler ve fizik muayene sonuçlarına dayanarak konur. Hekim öncelikle hastalık öyküsünü alır. Burada hastanın daha önce suçiçeği geçirip geçirmediği önemlidir. Daha sonra belirtileri değerlendirmek ve kabarcıkları incelemek amacıyla fizik muayene yapılır. Bu muayene sonrası zona tanısı konur. Çok nadiren muayeneyle netleştirilemeyen vakalarda döküntü örneği alınarak laboratuvar testleri yapılabilir.

Zona Nasıl Geçer?

Zona zamanla kendi kendine iyileşir. Bu nedenle zona tedavisinde semptomları gidermeye yönelik bir yol izlenir. İyileşme süresi kişiden kişiye değişebileceği gibi genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasındadır. İleri yaşlı kişilerde daha uzun sürebilmektedir.

Zona hastalığı nasıl geçer sorusuna yönelik, enfeksiyonu hafifletmek için bazı yöntemler vardır:

• Antiviral ilaçlarla virüsün çoğalması kontrol altına alınabilir. Antiviral ilaçların en etkili olduğu dönem enfeksiyonun ilk belirtilerinin görüldüğü zamandır, bu nedenle erken teşhis önemlidir.
• Ağrıyı hafifletmek için doktorun önerdiği ağrı kesiciler kullanılabilir.
• Kabarcıkların neden olduğu kaşıntıyı azaltmak için nemlendirici kremler ve losyonlar kullanılabilir. Ancak kabarcıkların enfekte olmaması için kaşımamaya dikkat edilmelidir. Kişiye uygun olan en iyi zona kremi konusunda hekim yol gösterecektir.
• Kabarcıkların olduğu bölge temiz ve hijyenik tutulmalıdır. Kabarcıkları örtmek ve teması sınırlamak virüsün bulaş riskini azaltabilir. Hem bunun için, hem de tahrişten kaçınmak amacıyla bol ve rahat giysiler tercih edilmelidir.
• Zona vücudu zayıflatabilir. Bunun için bol bol dinlenmek ve dengeli beslenmeye önem göstermek iyileşme sürecini hızlandırır.
• Zona enfeksiyonundan korunmak için varisella-zoster aşısı yaptırılabilir. Aşının 5 yıl koruyuculuğu vardır.