Tekrarlayan Baş Dönmelerini Ciddiye Alın

Hemen hemen herkes hayatının bir döneminde baş dönmesi sorunu ile karşılaşır. Her yıl dünya nüfusunun yaklaşık %25’inde baş dönmesi yakınması görüldüğü bildirilmiştir. Tıp dilinde “vertigo” diye adlandırılan baş dönmesi birçok kez altında önemli bir hastalık bulunmayan ve kendiliğinden düzelen bir belirti olmakla beraber bazen ciddi bir hastalığa da işaret edebilir.

Vertigo, hastanın kendi bedeninin döndüğü veya çevrenin kendi etrafına döndüğü algısı olarak tanımlanır. Genel olarak bu dönme, etrafın dönmesi, öne arkaya gitme, düşme hissi, bir tarafa doğru kayma şeklinde ifade edilir. Ancak her hasta bunu farlı bir şekilde hisseder. Başında bir tuhaflık hissi, başı tutamayacak gibi olmak, sersemlik, sarhoş gibi hissetmek ya da yerin ayağın altından kayıyormuş gibi olması durumları da baş dönmesi yakınmasını ifade etme için kullanılabilir.

İnsan dengesi beyin, beyincik, göz, içkulak, omurilik, sinirler, kalp gibi sistem ya da organların sağlıklı çalışmasıyla sağlanır. Bu sistem ya da organlardan birinde veya birkaçında oluşacak bozukluklar, baş dönmesi, dengesizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Tüm vertigoların %50’si kulakla ilgili hastalıklarla, %20 si nörolojik hastalıklarla ve %30’u başka sistemlerin hastalıkları ile ilişkilidir.

Baş dönmesinin en sık karşılaşılan sebeplerinden biri, iyi huylu pozisyonel vertigodur. İç kulakta dengeyi sağlayan yarım daire kanallarının içinde yer alan ve mikroskobik ta ya da kristal olarak adlandırdığımız yapılar yerlerinden oynayarak bu kanalları tıkayabilir ve şiddetli baş dönmesi, bulantı, kusma, dengesizlik gibi yakınmalara sebep olabilir. Yine bu kanalları dolduran sıvının artması, kanallarda şişmeye neden olarak; baş dönmesi, işitmede azalma, bulantı, kusma, kulakta çınlama gibi belirtilerle kendini gösteren “Meniere Hastalığı”na yol açabilir. Bazen de nezle, grip gibi bir hastalık sorasında denge sinirimiz etkilenip benzer yakınmalar ortaya çıkabilir.

Beynin arka ve alt tarafında yer alan beyincik ve beynin altında yer alıp omurilikle devam eden “beyin sapı” denen yapılar da dengeyi sağlayan ana merkezlerdir. Bu yapıların kanama, damar tıkanıklığı veya “Multipl Skleroz” (MS) olarak adlandırılan ve sinir kılıflarının harabiyeti ile ortaya çıkan hastalıkları da baş dönmesi, bulantı, kusma ve dengesizlikle kendini gösterebilir.

Baş dönmesi yakınması olan hastaların öncelikle iyice dinlenmesi gerekir. Baş dönmesinin şekli, süresi, ne zamandan beri olduğu, baş hareketleriyle ilişkili olup olmadığı; baş dönmesine eşlik eden bulantı; kusma, çift görme, dengesizlik, kulak çınlaması gibi belirtilerin olup olmadığı öğrenildikten sonra hasta, ayrıntılı bir muayeneden geçirilir. Çoğunlukla hastaların yakınmalarını dinlemek, fiziki ve nörolojik muayenesini yapmak, teşhis için yeterli olmaktadır. Eğer şüpheli bir muayene bulgusu ya da yakınma varsa; kan tahlili, MR, Beyne giden ana damarların doppler görüntülenmesi gibi tetkikler istenir. Muayene ve tetkikler sonucunda, baş dönmesine neden olabilecek, kanama, damar tıkanıklığı, MS gibi bir rahatsızlık düşünülürse tedavi planı buna göre daha ciddi ve kapsamlı bir şekilde yapılır. Eğer bu tarz hastalıklar düşünülmez ve yakınmaların içkulaktaki bozukluğa bağlı olduğu saptanırsa, iç kulaktaki rahatsızlığı giderecek tedavinin yanı sıra, hastaya kısa süreli kullanım için baş dönmesini baskılayıcı bazı ilaçlar verilir. Beynimiz, baş dönmesi hissine 3-5 gün gibi kısa bir sürede adapte olur ve bu his giderek azalır. Baş dönmesi tedavisinde kullanılan ilaçlar uzun süre alınırsa, bu adaptasyon olmamakta ve ilaç bırakılınca baş dönmesi tekrar başlayabilmektedir. Bu nedenle hastalarımızın bu tür ilaçları doktorlarının tavsiye ettiği süreden daha uzun kullanmalarını önermeyiz.

Sonuç olarak baş dönmesi yakınmalarında fazla telaşlanılmamalı ancak birkaç günü geçen baş dönmeleri ihmal edilmemeli ve mutlaka bir doktora başvurulmalıdır. Vertigonun sanıldığı gibi bir hastalık ismi değil baş ağrısı, uyuşma, bulantı gibi sadece bir belirti olduğu ve mutlaka buna sebep olan bir hastalığın var olacağı unutulmamalıdır.

Bir uzmana başvurmak, baş dönmesinin sebebinin aydınlatılması ve tedavinin hemen planlanıp oldukça rahatsız edici olan bu histen kurtulmak açısından mutlaka gereklidir.

Dr. Başak Bolluk Kılıç / Nöroloji Uzmanı
Çamlıca Erdem Hastahanesi