Sepsis Nedir?

Sepsis erken tanıyla önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Dünyada her yıl 30 milyondan fazla birey sepsisten etkilenmektedir. Hayati risk taşıyan sepsise karşı halkı bilinçlendirmek, belirtileri tanıtmak, erken tanı ile tedavi edilebilirlik oranını artırmak, farkındalık oluşturmak amacıyla 13 Eylül Dünya Sepsis Günü olarak belirlenmiştir.

İnsanlar hayatlarının belli dönemlerinde enfeksiyon hastalıklarına yakalanabilir. Genellikle bu enfeksiyonlar burun akıntısı, boğaz ağrısı gibi hafif semptomlarla atlatılır ancak bazen ciddi sorunlar meydana gelebilir. Sepsis, vücudun bir enfeksiyonla başa çıkmaya çalışırken verdiği tepkidir. Enfeksiyonun vücudun farklı bölgelerine yayılması ve sistemik bir iltihaplanma tepkisi başlatmasıyla karakterizedir.

Enfeksiyon oluşturma potansiyeline sahip olan bakteriler sepsis riskini tetikleyebilir. Bu bakteriler kan dolaşımına karıştığında bağışıklık sistemi hemen harekete geçer ve zararlı organizmalarla mücadeleye başlar. Genellikle vücut bağışıklık sisteminin bu tepkisiyle enfeksiyonu kontrol altına almış olur. Bazı durumlarda bağışıklık sistemi aşırı reaksiyon gösterebilir. Bu durumda bağışıklık hücreleri, enfeksiyona neden olan organizmaları hedef almak yerine vücudun kendi dokularına zarar vermeye başlar. Sonuç olarak, vücudun birçok bölgesinde iltihaplanma meydana gelir.

Vücutta sepsisin ilerlemesiyle septik şok meydana gelebilir. Septik şok son derece ciddi bir durumdur ve kişinin kan basıncını tehlikeli derecede düşürür. Bunun sonucunda kişinin hayatını kaybetme riski oluşur. Bu nedenle sepsis hızlı tanı ve tedavi gerektiren tıbbi bir acil durumdur.

Sepsisin Nedenleri Nelerdir?

Sepsisin temel nedeni enfeksiyonlardır. Bakteriler, virüsler, mantarlar veya parazitler gibi mikroorganizmaların vücuda girmesi veya zaten var olan bir enfeksiyonun kontrol altına alınamaması sepsise yol açabilir. İdrar yolu enfeksiyonları, akciğer enfeksiyonları, karın içi enfeksiyonlar, yara ve yanıklar sepsisin en yaygın oluşum nedenleridir.

Bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır, bu da sepsis riskini artırır. Yaşlılar, kanser hastaları, bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar veya kronik hastalıklara sahip kişiler bu anlamda risk altındadır. Ayrıca yanlış veya gereksiz antibiyotik kullanımı bakterilerin direnç geliştirerek ciddi enfeksiyon gelişimine neden olabilir. Bu da sepsis riskini artırır.

Sepsis yakın zamanda hastaneye kaldırılan, ameliyat olan veya yoğun bakım ünitesindeki hastalarda daha sık görülür. Bu hastalar enfeksiyonlara karşı daha hassastır ve bu durum sepsisin ortaya çıkma riskini artırır.

Sepsis Belirtileri Nelerdir?

Sepsisin vücuttaki olumsuz etkileri kişinin maruz kaldığı enfeksiyonun türüne ve sepsisin aşamasına bağlı olarak değişiklik gösterir. Hastalık kontrol altına alınamazsa daha ciddi ve şiddetli semptomlara yol açabilir.

• 38 derecenin üstünde vücut ısısı
• Hızlı nabız ve solunum hızı
• Şiddetli halsizlik ve yorgunluk
• Aşırı terleme veya soğuk terleme
• Solunum güçlüğü
• Zihinsel karışıklık veya bilinç kaybı
• Düşük kan basıncı

Çocuklarda da sepsis meydana gelebilir. Hızlı nefes alıp verme, iştahsızlık, kusma, idrara çıkmama, soğuk cilt, bilinç bulanıklığı, kasılma gibi belirtiler çocukta enfeksiyon ve sepsis varlığını gösteriyor olabilir.

Yukarıdaki belirtilerin görülmesi durumunda hastalar mutlaka hastanelerin acil kliniklerine başvurmalıdır. Hastalığın ağır seyretmemesi ve septik şoka evrilmemesi için acil olarak tıbbi müdahale gerekir.

Sepsis Tanısı Nasıl Konur?

Belirtilen semptomların biri veya birkaçının kişide bulunması sepsise işaret edebilir. Fiziksel muayene ve hastalık öyküsünün alınmasının ardından hekim tanı için kan testi isteyecektir. Kan testleri enfeksiyonun varlığını, türünü ve şiddetini değerlendirmeye yardımcı olur. Özellikle beyaz kan hücre sayısı, CRP (C-reaktif protein) ve laktat düzeyi gibi test sonuçları sepsis tanısında yol göstericidir. Gelen sonuçlara göre idrar testi, röntgen, iç organlardaki enfeksiyonların araştırılması için bilgisayarlı tomografi (BT), ultrasonografi gibi daha ileri tetkikler de istenebilir. Yapılan tüm bu testler sonucunda hastalığın varlığı ve hangi evrede olduğu netleştirilir ve tedavi planlaması yapılır.

Sepsis Tedavisi Nasıl Yapılır?

Sepsis tedavisinde enfeksiyon seviyesini düşürmek temel amaç olduğundan, öncelikli olarak antibiyotik tedavisi uygulanır. Kullanılan antibiyotik mutlaka etken mikroorganizmaya karşı etkili olmalıdır. Bunun yanı sıra hekim düşük tansiyonu yükseltmek, kan şekerini düzenlemek, ağrıyı azaltmak amacıyla farklı ilaç kullanımlarını da önerebilir.

Şiddetli geçirilen sepsis durumunda kişinin yoğun bakım ünitesinde takibinin sağlanması, gerekli durumda solunum cihazına bağlanması, böbrek yetmezliği durumunda diyaliz tedavisinin alınması gerekir. Sepsise neden olan iltihaplı bir apseler, enfekte dokular cerrahi operasyonla tedavi edilebilir.