Ağrısız Bir Doğum İmkansız Değil
11.08.2023Doğum yaklaştıkça anne adayları heyecanlı ve endişeli bir bekleyiş içerisine girerler. Bir bebek sahibi olmayı düşlemek ve aylarca ona kavuşmayı beklemek, hayatın en özel ve heyecan dolu deneyimlerinden biri. Doğumda uygulanacak anestezi yöntemi, hem annenin hem de bebeğin sağlığı ve konforu için büyük önem taşıyor.
Doğum ağrısı kadınların korkulu rüyalarından biridir, ancak günümüzde ilaçlar ve psikolojik yöntemlerle hafifletilebilir hale gelmiştir. Çoğu doktor ve uluslararası araştırmalar normal doğumu önerse de, sezaryen operasyonunun gerektiği durumlar oldukça yaygındır. Bu da sezeryan doğumlarda hangi anestezi yönteminin uygulanacağına karar verirken birçok soruyu beraberinde getirir.
Kişiye uygulanacak anestezi yöntemi operasyonun aciliyetine, annenin özelliklerine ve anestezi hekiminin tercihine bağlı olarak değişebilir. Şiddetli kanama, bebeğin tehlikede olması, kordon sarkması gibi acil durumlarda genel anestezi tercih edilir. Bu senaryoda anne tamamen uyutulduğundan bebeğinin doğuşuna tanıklık edemez, ilk anlarında yanında olamaz. Ayrıca kronik akciğer sorunu yaşayan, kalp veya solunum yetmezliği yaşayan hastalar da genel anesteziye uygun olmadıklarından bölgesel (rejyonel) anesteziler bu kişiler için daha uygundur.
Anne adayı ve bebek için riskli bir durum yoksa daha çok bölgesel anestezi teknikleri değerlendirilir. Bu yöntemler arasında spinal, epidural, kombine spinal ve epidural anestezi yer alır.
Epidural Anestezi Nedir?
Epidural anestezi yönteminde, omuriliği ve buradan çıkan sinirleri saran “dura” zarının ön kısmına iğne yardımıyla bir katater yerleştirilir. Uygulanan lokal anestezik ilaç 15 dakika içerisinde etkisini gösterir, alt omurga seviyesinden çıkan sinir liflerini bloke eder ve böylelikle ağrının beyne iletilmesi engellenir. İlaç enjekte edildikten sonra iğne çıkartılır ancak kateter vücutta bırakılır, böylelikle tekrarlama dozları ve ilaçlar bu kataterden uygulanabilir.
Epidural anesteziyle ağrı duyusu ortadan kaldırılsa da diğer duyular anesteziden etkilenmez; operasyon sırasında anne adayının duyusal farkındalığı korunur. Hasta operasyon sırasında dokunma, dokuların çekilmesi veya gerilmesi, basınç ve sıcaklık gibi durumları hissedebilir. Yine de bazı anne adayları, ağrıyı hissetmeseler de çevresel faktörleri hissedebiliyor olmanın rahatsızlık verici olduğu görüşünde olabiliyor.
Epidural anestezi anestezi uzmanının anneyi epidural anesteziye uygun bulması durumunda uygulanır. Kan seyreltici ilaçlar kullanıldığında, pıhtılaşma tedavisi gören hastalarda, uygulama bölgesinde enfeksiyon olması durumunda epidural anestezinin uygulanması mümkün olmayabilir.
Spinal Anestezi Nedir?
Spinal anestezide iğne dura zarının içine, zarın altında yer alan beyin omurilik sıvısına yerleştirilir. Bu bölgeye enjekte edilen anestezik ilaç omurilik kanalı boyunca yayılarak sinirleri etkiler ve ağrıyı engeller.
Spinal anestezide epidurale kıyasla hem daha düşük dozda ilaç verilmekte, hem de anestezi etkisi daha kısa sürede ortaya çıkmaktadır. Hastanın belden aşağısında tam bir hissizlik durumu oluşmasına rağmen spinal anestezi daha az yan etkiye yol açar. Bu nedenle daha avantajlıdır.
Yalnızca spinal anestezinin uygulandığı durumlarda, epiduralden farklı olarak anestezik ilaç bir kez verilir ve kullanılan katater geri çekilir. Bu nedenle spinal anestezi yönteminde ek dozlar ile anestezi süresinin uzatılma şansı yoktur.
Spinal anestezide ameliyattan sonra baş ağrısı görülme riski epidural anesteziye göre daha fazladır. Bunun sebebi, spinal anestezi uygulanmadan önce beyin omurilik sıvısının bir miktar boşaltılmasıdır. Bu sıvının eksikliği baş ağrısına yol açabilir.
Kombine Spinal Epidural Anestezi Nedir?
Adından da anlaşılacağı üzere bu anestezi yönteminde, anne adayına hem epidural hem de spinal anestezi uygulanır. Kombine yöntemin tercih edilmesinde en büyük avantaj spinal anestezinin hızlı etkisini ve epidural anestezinin sürekli ağrı kontrolünü bir araya getirmektir.
İşlem bir iğne veya kateterin epidural boşluğa yerleştirilmesiyle başlar. İğnenin doğru konumda olduğundan emin olduktan sonra anne adayına spinal anestezi uygulanır. Omurilik sıvısı, lokal anestezik bir maddeyle birlikte omurilik boşluğuna enjekte edilir. Böylece, alt vücudun duyu ve hareketi engellenir ve ağrı kontrol altına alınır.
Spinal anestezi uygulandıktan sonra, hastaya epidural kateter yerleştirilir. Takılan bu kateter çok ince olup hastayı rahatsız edecek boyutta değildir. Cerrahi işlem sırasında veya sonrasında ağrı kontrolü için faydalıdır. Anneye her türlü hareket imkanı sağlar ve ağrılı dönem geçtikten sonra kolaylıkla çıkarılır.
Uygun Olan Anestezi Yöntemi Nasıl Seçiliyor?
Anestezi polikliniğimize başvuran gebelerle öncelikle anestezi yöntemleri ve beklentileri hakkında detaylı olarak görüşülür. Hastaların endişeleriyle ilgili soruları cevaplandırılır ve anne adayına en uygun yöntem birlikte seçilir. Bu süreçte en sık yöneltilen sorulardan biri, ameliyat ve sonrasındaki ağrı ve acı düzeyidir. Tüm uygulanan anestezi yöntemlerinde hastanın bilinci ameliyatın başlangıcından sonuna kadar açık kalır. Hastalar kendilerine dokunulduğunu hissedebilir, ancak ağrı ve acı hissetmezler.
Ameliyat genellikle 30-40 dakika sürer. Bebek genellikle ilk 2-5 dakika içinde doğar, annenin gözleri önünde tutulur ve anne ile bebek teması sağlanır. Bu duygusal anlar yaşandıktan sonra isteyen annelere hafif bir sedasyon verilir. Böylece annelerin heyecanlı bekleyişi yerini mutluluğa bırakır ve ameliyat tamamlanır.
Anneler, ameliyat sonrasında hemen bebekleriyle ilgilenebilirler. Uygulanan anestezinin etkisi en geç 4 saat içinde geçer. Hasta bacaklarını hissetmeye başladıktan sonra ayağa kalkabilir ve günlük yaşama hızlı bir şekilde adapte olabilir.