Çocuklarda Akran Zorbalığı
18.01.2021Çocuğun, kendi yaş grubundan olan başka bir çocuğa fiziksel veya psikolojik olarak olumsuz etkileyecek, sürekli ve uzun süreli davranışlarda bulunmasına akran zorbalığı denmektedir. Zorbalık nedenlerine baktığımızda genel olarak genetik faktörler, sosyal çevre, sosyal medyanın yanlış kullanımı, ebeveyn tutumları, cinsiyet, yaş ve sosyoekonomik faktörleri sıralabiliriz. Zorbalık çeşitlerine baktığımızda; fiziksel, sözel, duygusal, cinsel, siber, etnik ve komofobik olarak sıralanmaktadır.
Çocukların akranlarına uyguladıkları davranışı zorbalık olarak tanımlanabilmesi için 3 faktörün oluşması gerekmektedir. Bunlar;
- Bilerek ve isteyerek karşısındaki akranına zarar verme amacı ile saldırgan davranışları sergilemek,
- Sürekli özelliği taşıması,
- Zorbalık uygulayan ve gören arasındaki eşitsizliğin varolması gerekir. Eşitsizlik hem fizyolojik hem de psikolojik olabilir.
Sürekli ve uzun süre olması normal arkadaş kavgalarından zorbalığı ayıran önemli bir özelliktir. Her akranları ile sorun yaşayanı çocuk zorbalığı olarak tanımlayamayız. Zorbalık davranışlarına baktığımızda genellikle fizyolojik zarar verme ( tekme, yumruk, itme, çekme), korkutma, dalga geçme, zaaflarını farkedip kızdırmaya çalışma, zorla para alma, eşyalarına zarar verme, aileleri ya da yakın ilişkide olduğu kişiler hakkında küfür ya da hakaret etme, sözel olarak tartışma gibi davranışlar sergilenir. Zorbalık uygulayan çocuk karşı tarafın zarar gördüğünü fark eder ve bilerek davranışlarını sürdürmeye devam ederler.
Zorbalık ile saldırganlığı ayıran özelliklere baktığımızda;
- Zorbalık uygulayan kişi karşısındaki akranına zarar vermekten zevk duyar ve eylemlerine devam eder.
- Uzun süre zorbalığa devam etmesi gerekir. Bu da zorbalık gören kişinin özgüvenine zarar verir.
- Zorbalık uygulayan kişi kendisinden psikolojik ve fizyolojik olarak daha zayıf olan birisini seçer.
- Zorbalık gören kişi daha hassas, çekingen sosyal ortamlarda kendisini koruyamayan ve çözümler bulamayan kişilerdir.
- Zorbalık gören kişi yalnız hisseder ve destek göremeyeceğini düşünerek sessiz kalmayı tercih eder.
Zorbalık uygulanılan çocuklar ise zorbalık uygulayan kişiler tarafından çok kolay seçilmektedir. Sosyal ortamda daha sessiz, çekingen, fiziksel olarak güçsüz, utangaç ve endişeli olan bireyleri tercih ederler. Zorbalık uygulayan çocuklara baktığımızda enerjisi ve özgüveni akranlarına göre daha yüksek, fiziksel olarak güçlü kişilerdir. Saldırganlık davranışlarını uygulamaktan ve izlenmekten hoşlanırlar. Onları yücelten davranışlardır. Bireysel süreçlerine dikkat ettiğimizde bu tarz çocukların, ebeveyn tutumlarının etkisi oldukça etkilidir. Çocuklar aile yaşantılarındaki davranışları ve ebeveyn tutumlarını sosyal ortamlarda davranışları ile ayna tutmaktadırlar. Bu tarz çocukların ilk önce aile yaşantılarının ve ebeveyn tutumlarının incelenmesi gerekmektedir. Yapılan araştırmalara bakıldığında anne ile çocuk arasında yetersiz ilişki oluşu, güvensiz bağlanmanın varlığı ortaya konmuştur. Anne ile yetersiz ilişkinin olması çocuklarda ilişki kurduğu karşısındaki kişiye karşı düşük empati kurmasına neden olmaktadır.
Ebeveyn tutumlarından daha sonrasında en önemli etkenlerden birisi ise teknolojinin yanlış kullanılmasıdır. Saldırgan davranışların olduğu oyunlar ya da videolar izlenmesi de çocukları etkilemektedir.
