Bel Fıtığında Tedavi Yöntemleri

Bel Fıtığı

Belimizde hareket eden, gövdemizin yükünü çeken, üzerimize binen iş yükünü karşılayan 5 adet hareketli omurga kemiği ve bunların arasında amortisör görevi gören diskler bulunur. Fıtık kelimesinin sözlük anlamı, bir dokunun veya organın olması gereken yerden başka yere doğru hareket etmesidir. Bel bölgesinde yer değiştiren doku, diskin içinde yer alan yumuşak çekirdek kısmıdır. Yüksek basınca maruz kalan diskin çekirdeği, etrafındaki sert dokuları iterek, yararak ve parçalayarak yer değiştirir. Buna “lomber disk hernisi” yani “bel fıtığı” adını veriyoruz. Bel fıtığı, fıtığın şiddetine göre balonlaşma (bulging), yerinden daha fazla çıkma (protrüzyon) veya patlama (sekestrasyon) şeklinde isimler alır. Buna göre de tedavi seçenekleri değişir.

Yer değiştiren disk 2 türlü soruna yol açar. Bu sorunlar;

• Diskin normal yapısının bozulmasına bağlı olarak bel hareketi ile ortaya çıkan şiddetli ağrılar.
• Diskin yer değiştirmesi sonrası bacaklara giden sinir veya omuriliğe baskı yapması. Bunun sonucunda da bacağa yayılan ağrı, uyuşma, güç kaybı vb. şikayetler ortaya çıkar.

Toplumda Bel Fıtığı

Bel fıtığı toplumda MR görüntülerine bakılacak olursa %60’ın üstündedir; fakat MR görüntülerinde rastlanan bel fıtığının, bel fıtığı hastalığına yol açma olasılığı çok düşüktür. Örneğin, bel fıtığının tek başına bel ağrısına neden olma ihtimali %4’ler seviyesindedir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. 30-60 yaş arasında daha sıktır. Aşırı kilolu olmak, ağır işlerde çalışmak, sürekli oturarak çalışmak, aniden bele yüklenen hareket yapmak fıtık nedenidir. Kasları çok zayıf insanlarda da omurga desteğinin az olması nedeniyle fıtık olabilmektedir. Sigara içenlerde 4 kat daha fazla fıtık hastalığı riski vardır. Ofis çalışanları, şoförler, kargo çalışanları, inşaat işçileri, ev temizliğine gidenler, tarım işçileri, çocuklu ev hanımları vb. risk altındaki gruplardır. Spor yapmayanlarda spor yapan insanlara göre daha yüksek oranda görülmektedir. Bel fıtığı hastalığının genetik geçişi yoktur; fakat vücut yapılarının benzerliği nedeniyle ailede daha fazla görülebilmektedir. Son yıllarda hareketsiz yaşamın artması, bilgisayar başında çalışmanın artması, spor yapılmaması ve kötü beslenmeye bağlı kilo alımı gibi nedenlerle bel fıtığı görülme yaşı maalesef 12’ye kadar düşmüştür.
 

Bel Fıtığı Belirtileri Nelerdir?

Bel fıtığı aniden olabileceği gibi yıllar içinde yavaş yavaş da gelişebilir. Ani ve ters yüklenme neticesinde diskin yaralanma derecesine göre çok şiddetli bel ağrısı olabilir. Eğer yüklenme çok fazla ise disk parçası bacağa giden siniri sıkıştırmak suretiyle kalçadan ayağa, bileğe, ayak üstüne, ayak tabanına yayılan ağrıya yol açabilir. Bacak veya ayakta uyuşukluk, his kaybı, karıncalanma, yanma gibi şikayetler olabilir. Hastalar ağrı nedeniyle yürümekte, oturmakta güçlük çekerler. Eğer ileri derecede fıtık olursa idrar kaçırma, makat bölgesinde uyuşukluk, yürüyememe, bacaklarında aşırı güçsüzlük gibi belirtiler olabilir ki, bu durum acilen ameliyat olmayı gerektirir.

Bel Fıtığı Tedavisi Nasıldır?

Bel fıtığı tamamen düzelen, vücuttan kaybolan bir hastalık değildir. Disk bir kez bozulduğunda uygulanacak hiçbir tedavi onu orijinal haline ve yük taşıyabilme kapasitesine geri getiremeyecektir. Bu nedenle uygulanacak tedavi hastanın şikayetini düzeltmeye yönelik olacaktır. Bel ağrısı ile başvuran hastalarda uzun dönem ve kısa dönemde yapılacak tedaviler farklıdır. Sadece hekimin vereceği tedaviyle tamamen düzelebileceğini sanmak büyük bir yanılgı olur. Hastaya da düşen ciddi görevler vardır. Bunların başında iyi bir dinlenme dönemi geçirmek, yeterli süre korse kullanmak, ilaçları düzgün kullanmak, fizik tedavi verilirse aksatmadan devam etmek, kilo vermek, kasları güçlendirmek için düzenli spor yapmak, ağır işlerden mümkün olduğunca kaçınmak veya tekniğine uygun çalışmak hastalara düşen görevlerdir.

Ameliyat Dışı Tedavi Yöntemleri

Bel fıtığı teşhisi konulan hastaların içinde cerrahi tedavi gerekenler her 5 hastanın 1’idir. 4’ü ise ameliyat dışı yöntemlerle tedavi edilirler. Fakat unutulmamalıdır ki, diğer tedavi yöntemleri cerrahi tedavinin alternatifi değildir. Ameliyat dışı tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Yatak istirahati
• İlaçlar: Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, vitaminler, magnezyum v.b.
• Korse tedavisi
• Belden iğne yapılması: Akut dönemde epidural enjeksiyon ödemi azaltmak suretiyle ağrıda ciddi iyileşme sağlayabilir.
• Kuru iğne tedavisi, nöral terapi, akupunktur
• Fizik tedavi
   

Cerrahi Tedavi Yöntemleri

Açık ameliyat: Geleneksel ameliyat yöntemidir. Hasta narkoz altında ameliyata alınır. Bel bölgesi 10-20 cm kesilerek açılır. Mikroskopsuz yapıldığı için sinir hasarı oranının yüksek olması, enfeksiyon riskinin daha yüksek olması, iyileşme sürecinin uzun olması gibi dezavantajları vardır. Günümüzde hemen hemen hiç uygulanmamaktadır.

Kapalı ameliyatlar:

1. Mikrodiskektomi: Günümüzde uygulanan en popüler yöntemdir. Hastalar narkoz altında ameliyata alınır. 1-3 cm kesilerek mikroskop altında mikrocerrahi tekniklerle fıtık temizlenir. Ortalama ameliyat süresi 1 saattir. Ameliyattan çıktıktan sonra 5 saat sonra hasta ayağa kalkabilir. 1 gece hastanede kalırlar. Özel bakım gerektirmez. 1 haftalık ev istirahatinden sonra hastalar dışarı çıkıp 2 km yürüyebilir duruma gelirler ve 3 hafta sonra işlerine geri dönebilirler. Ameliyatın kısa sürmesi, sinir hasarı gibi komplikasyonun yok denecek kadar az olması, ameliyat yarası acısının olmaması, hastanede kalış süresinin kısa olması, özel bakım gerektirmemesi, hızlı iyileşme süresinin olması ve tekrarlama riskinin %1,7 olması gibi avantajları vardır.
2. Endoskopik diskektomi: Hasta lokal anestezi veya genel anestezi altında ameliyata alınır. Ucunda kamera ve ışık kaynağı olan endoskop ile girilerek fıtık temizlenir. Hastalar aynı gün taburcu edilir. Yöntemin pahalı olması ve fıtık tekrarlama olasılığının mikrodiskektomiye göre biraz fazla olması dezavantajlarıdır.
3. Lazer ile tedavi: Endoskopik yönteme benzer. Lokal anestezi ile yapılır. Diskin içine kateter sokulur ve lazer ışını ile ısıtılarak diskin büzüşmesi sağlanır. Yöntemin pahalı olması ve patlamış fıtıklarda uygulanamaması dezavantajıdır.
4. Sıvı ozon enjeksiyonu: Benzer yöntemle diskin içine kateter sokulur ve sıvılaştırılmış ozon enjekte edilir. Diskin içinin eritilmesi ve fıtığın geri çekilmesi amaçlanır. Patlamış fıtıklarda uygulanamaz.

Hangi tedavi uygulanırsa uygulansın, işlemden sonra hastaların nekahat dönemlerini iyi bir şekilde geçirmeleri gerekir. Unutulmamalıdır ki, fıtık olduğu anda bel sağlığını yitirmişsiniz demektir ve hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır. Bel fıtığının size zarar vermesini istemiyorsanız yaşam tarzınızı değiştirmelisiniz. Aynı yaşam tarzına devam ettiğiniz takdirde aynı yerden fıtık tekrarı olabileceği gibi başka bir yerden de fıtık olabilirsiniz. Ameliyat olduktan sonra hayatınızı çok fazla kısıtlamamalısınız. Spor yapmaya, özellikle de imkanınız varsa yüzme sporu yapmaya çalışmalısınız ve bunu hayatınızın bir parçası haline getirmelisiniz. İş hayatınızda çalışma ergonomisine özen göstermelisiniz.